Կարդա´ տեքստը և կատարի´ր առաջադրանքները:
Հեսու Գրիգորյան
Հայաստանում արագիլների կարելի է հանդիպել գրեթե ամենուր, բայց հատկապես Արարատյան դաշտում: Մեր երկրում շատ են սպիտակ արագիլները: Սևերը հանդիպում են Սևանա լճի ավազանում, հյուսիսային և հարավարևմտյան շրջաններում: Սև արագիլը չափազանց զգուշավոր թռչուն է և նախընտրում է ապրել խուլ անտառներում՝ աղմկոտ աշխարհից հեռու:
Հայտնի է այս թռչունների ևս 16 տեսակ, որոնք տարածված են արևադարձային և բարեխառն գոտիներում:
Սպիտակ արագիլի մարմնի երկարությունը 100-115 սանտիմետր է, թևերի բացվածքը՝ 155-165 սանտիմետր: Այո՛, մեծ է թվում այս թռչունը, սակայն նրա զանգվածն ընդամենը 4 կիլոգրամ է:
Արագիլն իր բույնը հյուսում է ճյուղերից, խոտաբույսերից ու լաթերից՝ տանիքներին, ծառերի, աշտարակների, ժայռերի վրա, ամեն տեսակի սյուների ծայրերին: Ունենում է 3-5 ձագ: Նորածին ձագերը կարողանում են ձայն արձակել. դա ծնողներին կանչելու, վտանգի մասին զգուշացնելու համար է: Մեծանալով նրանք այդ հատկությունն աստիճանաբար կորցնում են, և արդեն հասուն արագիլները հաղորդակցվում են միայն կտուցի կափկափյունով: Այդ ձայնն ասես գարնանամուտի ավետիս լինի: Արագիլներն համարձակ թռչուններ են. իրենց բույնը պաշտպանելու համար պատրաստ են համառորեն մարտնչելու:
Արագիլները սնվում են միջատներով, ձկներով, երկկենցաղներով, սողուններով, մկներով, նաև բույսերով: Արագիլը գյուղացու օգնականն է. այն ոչնչացնում է գյուղատնտեսական վնասատուներին:
Առաջադրանքներ
1-ին մաս
- Հայաստանի ո՞ր տարածքում են ավելի հաճախ հանդիպում արագիլներ։
Հայաստանում արագիլների կարելի է հանդիպել գրեթե ամենուր, բայց հատկապես Արարատյան դաշտում:
- Արագիլների քանի՞ տեսակ է հայտնի աշխարհում և քանի՞ տեսակ կա Հայաստանում։
Արագիլները լինում էն 16 տեսակի։ Մեր երկրում շատ են սպիտակ արագիլները: Սևերը հանդիպում են Սևանա լճի ավազանում, հյուսիսային և հարավարևմտյան շրջաններում:
- Գրի՛ր արագիլի մարմնի չափերը։
Արագիլի քաշը 4 կիլոգրամ է։
- Ինչի՞ց է իր բույնը հյուսում արագիլը։
Արագիլն իր բույնը հյուսում է ճյուղերից, խոտաբույսերից ու լաթերից՝։
- Ընդգծի´ր ճիշտ պատասխանը։
- Հայաստանում արագիլներ չկան։
- Արագիլները վնաս են հասցնում գյուղացիներին։
- Արագիլներն ունենում են 3-5 ձագ։
- Արագիլները շատ վախկոտ թռչուններ են:
2-րդ մաս
1․ Գրի´ր՝ ի՞նչ նոր բան իմացար արագիլների մասին:
Ես իմացա որ արագիլները 3-5 ձագ են ունենում և սպիտակ արագիլի մարմնի երկարությունը 100-115 սանտիմետր է, թևերի բացվածքը՝ 155-165 սանտիմետր: Այո՛, մեծ է թվում այս թռչունը, սակայն նրա զանգվածն ընդամենը 4 կիլոգրամ է:
2․ Գրի´ր կապույտ ներկված բառերի հականիշները։
Շատ-քիչ
Սև-սպիտակ
Մեծ-փոքր
Համարձակ- վախկոտ
3․ Գրի´ր տեքստում հոգնակի թվով գործածված 2 բառ:
Արագիլներ, թռչուններ։
4․ Տեքստի թվերն արտահայտի՛ր բառերով։
Երեք, հինգ, չորս, հարյուր, հարյուր տասնհինգ, հարյուր հիսունհինգ, հարյուր վաթսունհինգ։
5․ Տրված գոյականները դարձրո՛ւ բայեր (գործողություն ցույց տվող բառեր)․
գիր-գրել
սեր-սիրել
ջուր-ջրել
ծաղիկ-ծաղկել
Նկար-նկարել
1-ին մաս
1. Հայաստանի ո՞ր տարածքում են ավելի հաճախ հանդիպում արագիլներ։
Գնահատում։ Եթե հարցին տվել է ամբողջական պատասխան, ապա աշխատանքը գնահատվում է 1 միավոր։ Եթե պատասխանը թերի է, ապա գնահատվում է կես միավոր։
Պատասխան։ Հայաստանում արագիլների կարելի է հանդիպել գրեթե ամենուր, բայց հատկապես Արարատյան դաշտում:
2. Արագիլների քանի՞ տեսակ է հայտնի աշխարհում և քանի՞ տեսակ կա Հայաստանում։
Գնահատում։ Եթե հարցին տվել է ամբողջական նախադասությամբ, ապա աշխատանքը գնահատվում է 1 միավոր։ Եթե հարցին պատասխանել է համառոտ, ապա աշխատանքը գնահատվում է կես միավոր։
Պատասխան։ Հայտնի է այս թռչունների ևս 16 տեսակ, որոնք տարածված են արևադարձային և բարեխառն գոտիներում:
Մեր երկրում շատ են սպիտակ արագիլները: Սևերը հանդիպում են Սևանա լճի ավազանում, հյուսիսային և հարավարևմտյան շրջաններում:
3. Գրի՛ր արագիլի մարմնի չափերը։
Գնահատում։ Եթե հարցին տվել է ամբողջական նախադասությամբ, ապա աշխատանքը գնահատվում է 1 միավոր։ Եթե հարցին պատասխանել է համառոտ, ապա աշխատանքը գնահատվում է կես միավոր։
Պատասխան։ Սպիտակ արագիլի մարմնի երկարությունը 100-115 սանտիմետր է, թևերի բացվածքը՝ 155-165 սանտիմետր: Այո՛, մեծ է թվում այս թռչունը, սակայն նրա զանգվածն ընդամենը 4 կիլոգրամ է:
4. Ինչի՞ց է իր բույնը հյուսում արագիլը։
Գնահատում։ Եթե հարցին տվել է ամբողջական նախադասությամբ, ապա աշխատանքը գնահատվում է 1 միավոր։ Եթե հարցին պատասխանել է համառոտ, ապա աշխատանքը գնահատվում է կես միավոր։
Պատասխան։ Արագիլն իր բույնը հյուսում է ճյուղերից, խոտաբույսերից ու լաթերից՝ տանիքներին, ծառերի, աշտարակների, ժայռերի վրա, ամեն տեսակի սյուների ծայրերին:
5. Ընդգծի´ր ճիշտ պատասխանը։
· Հայաստանում արագիլներ չկան։
· Արագիլները վնաս են հասցնում գյուղացիներին։
· Արագիլներն ունենում են 3-5 ձագ։
· Արագիլները շատ վախկոտ թռչուններ են:
Գնահատում։ Եթե ճիշտ նշում է կատարել, ապա աշխատանքը գնահատվում է 1 միավոր։
2-րդ մաս
1․ Գրի´ր՝ ի՞նչ նոր բան իմացար արագիլների մասին: 1 միավոր
2․ Գրի´ր կապույտ ներկված բառերի հականիշները։ 1 միավոր
Շատ- քիչ
Սև-սպիտակ, ճերմակ
Մեծ-փոքր
Համարձակ- վախկոտ, անհամարձակ
3․ Գրի´ր տեքստում հոգնակի թվով գործածված 2 բառ: 1 միավոր
Հնարավոր պատասխաններ։
Արագիլներ, սևեր, շրջաններ, անտառներ, թռչուններ, գոտիներ, թևեր, ճյուղեր, խոտաբույսեր, լաթեր, տանիքներ, ծառեր, աշտարակներ, ժայռեր, սյուներ, ծայրեր, ձագեր, ծնողներ, միջատներ, ձկներ, երկկենցաղներ, սողուններ, մկներ, բույսեր, վնասատուներ։
4․ Տեքստի թվերն արտահայտի՛ր բառերով։
16 – տասնվեց
100 -հարյուր
115 – հարյուր տասնհինգ
155 -հարյուր հիսունհինգ
165- հարյուր վաթսունհինգ
4 – չորս
3 – երեք
5 – հինգ
5․ Տրված գոյականները դարձրո՛ւ բայեր (գործողություն ցույց տվող բառեր)․ 1 միավոր
գիր- գրել
սեր-սիրել
ջուր-ջրել
ծաղիկ-ծաղկել
Նկար-նկարել